Hamilelikte Uzak Durulması Gereken Yiyecekler

Hamilelikte Neden Bazı Yiyeceklerden Uzak Durulmalı?

Hamilelik döneminde annenin yediği ve içtiği her şey, plasenta aracılığıyla bebeğe de ulaşır. Bu nedenle, normalde sağlıklı bir yetişkin için çok riskli sayılmayacak bazı yiyecekler, anne karnındaki bebek için ciddi tehlikeler oluşturabilir. Enfeksiyon riski, besin zehirlenmesi, ağır metal birikimi, kan şekeri dengesizliği veya gereksiz kilo alımı bunlardan sadece birkaçıdır.

Hamilelikte beslenmenin temel amacı, hem annenin hem de bebeğin ihtiyacı olan vitamin ve mineralleri karşılamak, aynı zamanda da riskli gıdalardan uzak durarak daha güvenli bir gebelik süreci yaşamaktır. Aşağıda hamilelikte uzak durulması veya dikkatli tüketilmesi gereken yiyecekleri başlıklar halinde bulabilirsiniz.

Çiğ veya Az Pişmiş Et, Tavuk ve Balık

Çiğ veya az pişmiş kırmızı et, tavuk ve balık; Salmonella, Campylobacter, E. coli ve Toksoplazma gibi bakteri ve parazitleri taşıyabilir. Bu mikroorganizmalar, anne adayında ateş, ishal, kusma, halsizlik yapabileceği gibi, ağır durumlarda düşüğe, erken doğuma veya bebeğin gelişiminde sorunlara yol açabilir.

Bu nedenle hamilelikte aşağıdakilerden uzak durulmalıdır:

• Az pişmiş biftek, kıyma, köfte ve döner
• İçi pembe kalan tavuk eti veya ızgara tavuk
• Çiğ balık içeren sushi ve sashimi
• Çiğ etle hazırlanmış ürünler (çiğ köfte, steak tartar vb.)

Et, tavuk ve balık mutlaka içi tamamen pişecek şekilde, hiçbir yerinde pembe veya kırmızılık kalmayacak şekilde yüksek ısıda pişirilmelidir.

Çiğ Yumurta ve Çiğ Yumurta İçeren Yiyecekler

Çiğ veya az pişmiş yumurta, Salmonella enfeksiyonu riskini artırır. Özellikle kabuğu çatlak veya dış yüzeyi kirli yumurtalarda risk daha yüksektir. Bu nedenle hamilelikte yumurta tamamen pişmiş olmalı; akı ve sarısı tamamen katılaşmadan tüketilmemelidir.

Hamileyken kaçınılması gereken çiğ yumurta içeren bazı yiyecekler:

• Akışkan sarılı rafadan yumurta
• Çiğ yumurtayla hazırlanan ev yapımı mayonez
• Çiğ yumurtalı tiramisu, mousse, ev yapımı soslar
• Yeterince pişirilmemiş omlet veya menemen

Pastörize Edilmemiş Süt ve Peynirler

Pastörize edilmemiş (çiğ) süt ve ondan yapılan peynirler, özellikle Listeria bakterisi açısından risk taşır. Listeria enfeksiyonu hamilelikte düşük, erken doğum, ölü doğum veya yeni doğan enfeksiyonlarına yol açabilir. Bu nedenle süt ve süt ürünleri seçerken mutlaka “pastörize” ibaresi aranmalıdır.

Dikkat edilmesi gerekenler:

• Çiğ süt içilmemeli, mutlaka kaynatılmalı veya pastörize ürün tercih edilmelidir.
• Pastörize edilmemiş sütten yapılan taze peynirler, köy peynirleri ve bazı yumuşak peynir türleri riskli olabilir.
• Ambalajlı peynir alırken etiket okunmalı, pastörize sütle üretildiğinden emin olunmalıdır.

Yıkanmamış Sebze ve Meyveler

Sebze ve meyveler sağlıklı bir hamilelik için çok önemlidir; ancak iyi yıkanmadıklarında toprak kalıntılarıyla birlikte Toksoplazma ve diğer mikroorganizmaları taşıyabilirler. Toksoplazma enfeksiyonu, özellikle gebelikte ilk kez geçirildiğinde bebeğin göz, beyin ve sinir sistemi üzerinde kalıcı hasarlara yol açabilir.

Bu nedenle sebze ve meyveler tüketilmeden önce bol suyla iyice yıkanmalı, mümkünse sirkeli suda bekletilip durulanmalıdır. Dışarıda salata ve çiğ sebze tüketirken hijyeninden emin olunan yerler tercih edilmelidir.

İşlenmiş Et Ürünleri: Sucuk, Salam, Sosis ve Jambon

Salam, sosis, sucuk, jambon gibi işlenmiş et ürünleri; yüksek miktarda tuz, doymuş yağ, katkı maddeleri ve nitrat/nitrit gibi koruyucular içerir. Ayrıca üretim ve saklama koşulları uygun olmadığında bakteri üremesi riski artar. Bu ürünlerin sık ve kontrolsüz tüketimi, hem anne sağlığı hem de bebeğin gelişimi açısından olumsuz etkilere neden olabilir.

Zaman zaman tüketilecekse bile mutlaka iyi pişirilmiş ve güvenilir markalardan seçilmeli; ham halde, soğuk sandviç içinde veya çiğ garnitür olarak tüketilmemelidir. Yine de mümkün olduğu kadar sınırlı tutmak en güvenli seçenektir.

Yüksek Cıva İçeren Balıklar

Balık, içerdiği omega-3 yağ asitleri sayesinde bebeğin beyin ve göz gelişimi için oldukça değerlidir. Ancak bazı büyük ve uzun yaşayan balık türlerinde cıva birikimi yüksek olabilir. Yüksek miktarda cıva alımı, bebeğin sinir sistemi gelişimini olumsuz etkileyebilir.

Hamilelikte uzak durulması önerilen yüksek cıvalı balıklardan bazıları:

• Kılıç balığı
• Köpek balığı
• Turna, kral uskumru (king mackerel) gibi büyük av balıkları

Bunun yerine somon, hamsi, sardalya, istavrit gibi daha küçük ve yağlı balıklar tercih edilebilir. Haftada 1–2 kez, iyi pişmiş balık tüketmek genel olarak faydalı kabul edilir.

Aşırı Kafein İçeren İçecekler

Kafein; kahve, çay, enerji içecekleri, kola ve bazı çikolata çeşitlerinde bulunur. Aşırı kafein tüketimi, uykusuzluk, çarpıntı, huzursuzluk gibi etkilerin yanında, bazı çalışmalarda düşük doğum ağırlığı ve düşük riski ile ilişkilendirilmiştir. Bu nedenle hamilelikte günlük kafein alımının sınırlandırılması önerilir.

Genel öneri, hamileyken günlük toplam kafein miktarının yaklaşık 200 mg’ı geçmemesi yönündedir. Bu da ortalama 1–2 fincan filtre kahveye denk gelir. Enerji içecekleri ise hem yüksek kafein hem de diğer uyarıcı maddeler içerdiği için hamilelikte tercih edilmemelidir.

Paketli Atıştırmalıklar, Fast Food ve Trans Yağlar

Cipsler, paketli bisküviler, krakerler, hazır hamur işleri ve fast food ürünleri; genellikle yüksek miktarda tuz, şeker, doymuş yağ ve trans yağ içerir. Bu ürünlerin sık tüketimi, gereksiz kilo artışına, insülin direnci gelişimine, ödem ve tansiyon problemlerine zemin hazırlayabilir.

Hamilelikte fast food ve paketli atıştırmalıkları tamamen hayatınızdan çıkarmak zor olmak zorunda değildir; ancak bunlar istisna olmalı, günlük beslenmenin temelini oluşturmamalıdır. Ev yapımı yemekler, taze sebze ve meyveler, tam tahıllar ve sağlıklı yağlar her zaman önceliklidir.

Yüksek Şeker İçeren Yiyecek ve İçecekler

Hamilelikte canın tatlı istemesi çok normaldir; ancak sürekli şekerli içecekler, tatlılar, pastalar, dondurmalar tüketmek; kan şekeri dengesini bozabilir ve gestasyonel diyabet (gebelik şekeri) riskini artırabilir. Ayrıca aşırı şeker alımı, hızlı kilo artışı ve doğum sonrası kiloların verilememesi gibi sorunlara neden olur.

Tatlı ihtiyacını gidermek için meyve ağırlıklı, şekersiz veya az şekerle hazırlanan sütlü tatlılar tercih edilebilir. Hazır meyve suları, gazlı içecekler ve şuruplu tatlılardan ise mümkün olduğunca uzak durmak gerekir.

Bitki Çayları ve Takviyelerde Dikkatli Olun

Bitki çayları “doğal” oldukları için çoğu zaman zararsız sanılır; ancak bazı bitkilerin rahim kasılmalarını etkilemesi, tansiyon dengesini bozması veya ilaçlarla etkileşime girmesi mümkündür. Her bitki çayı hamilelikte güvenli değildir.

Özellikle bilinmeyen karışım bitki çayları, zayıflama çayları, detoks çayları ve internetten satılan bitkisel kapsüller hamilelikte kullanılmamalıdır. Papatya, ıhlamur gibi daha sade çaylar dahi düzenli ve fazla tüketilmeden önce mutlaka doktora danışılmalıdır.

Hamilelikte Beslenirken Dikkat Edilmesi Gereken Genel Noktalar

Hamilelikte uzak durulması gereken yiyecekleri bilmek kadar, günlük hayatta pratik önlemler almak da önemlidir.

• Mümkün olduğunca evde, temiz koşullarda hazırlanmış yemekler tüketin.
• Et, tavuk, balık ve yumurtayı tamamen pişmiş halde yiyin.
• Sebze ve meyveleri bol suyla iyice yıkayın, kabuklu tüketebileceğiniz ürünleri kabuklu yemeyi tercih edin.
• Süt ve süt ürünlerinde pastörize ve güvenilir markaları seçin.
• Günlük su tüketiminize dikkat edin, şekerli ve gazlı içeceklerden kaçının.
• Takviye, bitkisel ürün veya bitki çayı kullanmadan önce mutlaka hekiminize danışın.

Sonuç: Dengeli ve Güvenli Beslenme Önceliğiniz Olsun

Hamilelikte uzak durulması gereken yiyeceklerin temel özelliği, ya enfeksiyon ve zehirlenme riskini artırmaları ya da anne ve bebek sağlığını olumsuz etkileyebilecek katkı maddeleri, ağır metaller veya aşırı şeker yağ içermeleridir. Bu yiyeceklerden mümkün olduğunca uzak durmak, hem daha rahat bir gebelik süreci geçirmenize hem de bebeğinizin sağlıklı gelişimine katkı sağlar.

Unutmayın, hamilelikte beslenme konusunda en doğru yol; doktorunuzun ve gerekiyorsa diyetisyeninizin önerileri doğrultusunda, dengeli, çeşitli ve güvenli bir beslenme planı oluşturmaktır. İnternette okuduğunuz her bilgiyi uygulamadan önce mutlaka uzman görüşü almayı ihmal etmeyin.